 Novi Sad
Prošetajte se živopisnim starinskim austrougarskim ulicama gradskog centra, istražite jednu od najvećih tvrđava na Dunavu, procunjajte autentičnim srednjevekovnim naseljem Petrovaradinom, pogledajte ikonostase u Almaškoj i Sabornoj crkvi, rad velikih srpskih slikara, ili se divite vitražima katedrale, remek-delu mađarskih i čeških majstora...
Nemojte propustiti da pogledate neobičnu arhitekturu vladičanskog dvora sa početka dvadesetog veka, ogromnu sinagogu u Jevrejskoj ulici, ili se popnite do sahat-kule da bi ste uživali u panorami grada i pogledu na Dunav.
Istorija Novog Sada
Istorija Novog Sada započinje godine 1694, kada je na severnoj obali Dunava izgrađen mostobran nasuprot petrovaradinskoj tvrđavi, koja je bila glavno uporište austrijske vojske u borbi protiv Turaka.
Ubrzo je oko mostobrana počelo da niče naselje, čiji su stanovnici bili uglavnom vojnici, zanatlije i trgovci.
Godine 1702. zvanično se osniva Podunavska vojna granica, u kojoj stalno borave dve čete husara i jedna četa hajduka. Godine 1708, Novi Sad postaje sedište bačkog vladike.
Godine 1738, kada se videlo da Austrija gubi rat i da će Beograd uskoro pasti, stanovnici Beograda, Srbi i Nemci, počeli su lađama da prebacuju svoju imovinu u Novi Sad, koji se tada još uvek zvao Petrovaradinski Šanac.
Prvog februara 1748. godine ova varoš postaje slobodni kraljevski grad, pod imenom Neoplanta, Neusatz, Ujvidek, ili, na srpskom, Novi Sad.
Kako stići do Novog Sada?
Do Novog Sada možete stići kolima (magistralnim putem E75), autobusom ili vozom.
Železnička (tel. 021/ 443-200) imeđugradska autobuska stanica (tel. 021 / 444-021) locirane su na raskrsnici Bulevara oslobođenja i ul. Jaše Tomića, neposredno jedna uz drugu.
Najčešći su autobuski polasci za Beograd i Suboticu, ali autobusi saobraćaju do skoro svakog mesta u Vojvodini i do dosta mesta u Srbiji, Nemačkoj, Italiji, Francuskoj... Detaljnije informacije i red vožnje možete videti na sajtu autobuske stanice.
Vozovi saobraćaju u pravcu Beograda, Subotice, Sombora i Zrenjanina.
Što se međunarodnih vozova tiče, postoje 2 polaska za Budimpeštu i Beč (ujuro i uveče). Jutarnji voz ima dodatne vagone koji se u Pešti odvajaju za Kijev i Moskvu. Pored ovoga, tu je i večernji voz za Bar.
Sve detalje oko reda vožnje vozova možete videti na www.zeleznicesrbije.com.
Šta videti u Novom Sadu?
Najstroži centar grada čine ulice Zmaj-Jovina, Dunavska i Kralja Aleksandra. Većina građevina u ovim ulicama potiče iz 19. i sa početka 20. veka. U samom centru grada nalazi se gradska kuća, zidana za vreme austro-ugarske, a preko puta nje je katedrala, tj katolička crkva posvećena Bogorodici, čija je gradnja završena 1895. godine. Crkva je građena u neogotskom stilu, a sa svake strane 76 metara visokog zvonika nalazi se sat. Krov i toranj pokriveni su raznobojnim crepovima, a na prozorima se nalaze ogromni vitraži, rad čeških i mađarskih majstora. Odmah do katedrale nalazi se stara zgrada poznata kao "gvozdeni čovek", jer joj se na vrhu nalazi oklopnik koji drži koplje.
Ako se od katedrale krene Zmaj-Jovinom ulicom, u kojoj se nalazi najveći broj starih novosadskih kuća, stiže se dovladičanskog dvora iz 1904. godine. Dvor je sedište bačkog vladike, obložen crvenkastim pločama, u stilu koji je zanimljiva mešavina romanike i baroka. Levo od dvora odvaja se Pašićeva ulica u kojoj se nalazi saborna crkva posvećena sv. Đorđu, obnovljena 1905. godine, sa ikonostasom koji je oslikao Paja Jovanović, a malo dalje, u istoj ulici, nalazi se i zgrada Matice Srpske. Desno od dvora počinje Dunavska ulica, jedna od najstarijih ulica u gradu.
Na samom početku ove ulice nalazi se zgrada poznata pod nazivom Beli Lav, podignuta 1720 godine. Na kraju Dunavske ulice je Dunavski park, koji sadrži mnoštvo različitih vrsta drveća, a u centru je jezerce sa labudovima. Ako se, idući Dunavskom ulicom, prođe pored parka, stiže se do muzeja Vojvodine (Dunavska 35-37). Muzej sadrži zbirke iz arheologije, etnologije, istorije umetnosti, zoologije, botanike, geologije-paleontologije i mineralogije. Ako se istom ulicom nastavi dalje, izbija se na kej.
Kej, dugačko šetalište pored Dunava, proteže se celom dužinom grada. Deo koji se nalazi neposredno preko puta tvrđave naziva se Kej Žrtava Racije, i tu se nalazi spomenik građanima Novog Sada, pobijenim u velikoj raciji, o Božiću 1942. godine, kada su mnogobrojne porodice bačene pod led na Dunavu. Ukoliko se pređe most, stiže se do najstarijeg dela grada, poznatog pod nazivom Petrovaradin, gde se nalazi i Petrovaradinska tvrđava.
Kada se krene od katedrale i prođe pored gradske kuće, stiže se do velikog trga na kome se nalazi ogromno Srpsko Narodno Pozorište (Pozorišni trg 1), podignuto u socijalističkom stilu.  Kada se prođe pored pozorišta stiže se u Jevrejsku ulicu, i par stotina metara kasnije, dolazi se do sinagoge, koja se nalazi sa leve strane. Sinagoga je građena 1909. godine, na mestu starije građevine. Iznad vrata, na hebrejskom, piše "ovo je dom molitve za sve narode", zlatnim slovima. Na fasadi postoji spomen ploča koja kaže da su u ovoj sinagogi, krajem 2. sv. rata, Jevreji sakupljani da bi bili odvodjeni u koncentracione logore. Danas se sinagoga koristi kao koncertna dvorana.
Takođe je zanimljiva Almaška crkva, koja se nalazi u Almaškoj ulici br. 15, zidana krajem 18. veka u neoklasicističkom stilu. Ikonostas je radio novosadski rezbar Aksentije Markovic, a ikone i deo zidnog slikarstva radio je Arsenije Teodorović. Ikonu u Bogorodičnom tronu, Bogorodica sa Hristom naslikao je Uroš Predić 1905. godine.
Petrovaradin
Petrovaradin je nastao u XII veku, kada je imao značajnu ulogu u trgovini između Vizantije i Ugarske. Madjarski kralj Bela IV poklonio je 1237. godine Petrovaradin cistercitskom manastiru, čiji su ostaci nedavno iskopani na tvrđavi i mogu se videti odmah pored muzeja. Posle tatarske najezde (1247-1252) Cisterciti su radi odbrane sagradili utvrdjenje.
Danas Petrovaradin izgleda potpuno isto kao što je izgledao pre više stotina godina. Kuće su uglavnom jednospratne i dvospratne, sa mnoštvom zanimljivih arhitektonskih detalja. Kada se, idući iz Novog Sada, pređe most, ulica koja se nastavlja na most je glavna petrovaradinska ulica, koja ide nekih par stotina metara do tunela-slavoluka poznatog kao Beogradska kapija. Kada se kapija prođe, počinje noviji deo Petrovaradina.
Mnoge ulice u starom delu Petrovaradina (poznatom kao "gradić") pokrivene su kaldrmom. Kraj velikog stepeništa, koje se penje ka tvrđavi, nalazi se barokna crkva Sv. Jurja (ul. Štrosmajerova br.20), iz 1714. godine. Crkva ima dva reda prozora, u pročelju se nalaze kipovi dveju svetaca, reljef Bogorodice sa Isusom, stilizovani krst i ploča hrvatskog kralja Tomislava.
Crkva Snežne Gospe, na Tekijama, na samom izlasku iz Petrovaradina, na putu za Karlovce, sazidana je na mestu velike bitke u kojoj je Austrougarska vojska pod komandom Eugena Savojskog pobedila Tursku vojsku 1716. godine, a obnovljena je 1881. godine. Sagrađena je u gotskom stilu, ima dva tornja, a unutra se nalaze oltari za tri hrišćanske veroispovesti: katolički u pročelju, a pravoslavni i protestantski sa jedne i sa druge strane na ulazu. Ispred crkve se nalazi raspeće rađeno 1910. godine.
Petrovaradinska tvrđava
Gradnja tvrđave na ovom mestu započela je 1247. godine. Godine 1526. Turci je otimaju od austrijanaca, pod vođstvom Sulejmana II Veličanstvenog.
Austrijska vojska tvrdavu ponovo osvaja 1691. godine pod komandom markgrofa Ludviga Badenskog. Gradnja se nastavlja po projektima francuskog vojnog arhitekte Sebastijana Vobana.
Godine 1694. Austrijanci grade, sa druge strane Dunava, trouglasti mostobran, oko koga kasnije nastaje Novi Sad. Ovaj mostobran i danas se može videti, na njemu se nalazi spomenik žrtvama racije.
Tvrđava danas predstavlja prijatno mesto za šetnju. Dugačkim stepenicama, koje prolaze kroz nekoliko prostranih tunela, stiže se do platoa sa koga se pruža odličan pogled na grad. Tu se nalazi i sahat-kula, koja se smatra simbolom Novog Sada.  Sat potiče iz Alzasa, gradu ga je poklonila carica Marija Terezija početkom XVIII veka, i do danas potpuno ispravno radi.
Tvrđava zauzima površinu od 112 hektara sa jedinstvenim sistemom podzemnih hodnika na nekoliko nivoa, koji ni dan danas nisu u potpunosti ispitani. Poseta jednom malom delu ovih hodnika moguća je u pratnji vodiča. Na tvrđavi se nalazi i muzej grada Novog Sada, čija stalna postavka obuhvata stari nameštaj, umetničke slike, i upotrebne predmete iz perioda 18-20 vek.
Muzeji i galerije
Osim Muzeja Vojvodine (centar grrada) i Muzeja grada Novog Sada (tvrđava), zanimljiv je i Prirodnjački muzej(Radnička 20a), ali postavka nije posebno velika.
Što se galerija tiče, najznačajnije se nalaze na Trgu Galerija, koji predstavlja početak ulice Vase Stajića, i spada u strogi centar grada.
- Galerija Matice Srpske (Trg galerija 1) sadrži dela likovne umetnosti sa područja Vojvodine, iz perioda 17-20 vek.
- Spomen zbirka Pavla Beljanskog (Trg Galerija 2) sadrži dela srpskog slikarstva iz prve polovine 20. veka.
- Poklon-zbirka Rajka Mamuzića (ul. Vase Stajića 1), koja sadrži primerke posleratne jugoslovenske slike i skulpture.
|
