Kanjon Jerme i Poganovo
Na nekih tridesetak kilometara od Pirota nalazi se jedan od najživopisnijih predela u Srbiji - 
kanjon Jerme. Sa svojim strmim, stenovitim ivicama, koje se na nekim mestima toliko približavaju da između njih jedva ima mesta za reku Jermu i uski put koji kraj nje ide, ovaj kanjon neodoljivo podseća na filmove o Divljem Zapadu.
Greben Asenovo Kale, visine 1.032 metra, predstavlja mesto gde se gnezdi mnoštvo surih orlova, a tu su i ostaci srednjovekovne tvrđave.
Tu je takođe i manastir Poganovo, sagrađen u ranom XV veku, kao i manastir Sukovo, koji potiče iz istih vremena. U manastiru Sukovo nalazi se tajanstvena fotka Sv. Hristifora sa psećom (ili, po nekima, magarećom) glavom. Brojne pećine i Vetreno jezero upotpunjuju živopisnost ovog kraja.
Kanjon Jerme je dobra početna tačka za uspon na Vlašku planinu. U kanjonu Jerme, kada dolazite iz pravca Pirota i prođete pored manastira pa nastavite još nekoliko kilometara, postoji dobro mesto za kampovanje, na samoj obali reke.
Na slici: reka Jerma
Istorija manastira Poganovo
Manastir Poganovo zadužbina je plemića po imenu Konstantin Dragaš, koji je bio jedan od vlastelina despota Stefana Lazarevića, i njegove žene Jelene. Iako se ne zna kada je tačno crkva sazidana, veruje se da je to bilo u periodu između 1413. i 1423. godine, u kratkom periodu kada je ovaj kraj bio oslobođen od Turske vlasti.
Živopis manastirske crkve završen je znatno kasnije, o čemu svedoči natpis iznad ulaznih vrata, koji kaže: "Izvoljenjem Oca i pospešenjem Sina i svršenjem sv. Duha, oslika se ovaj bogompostavljeni hram svetoga i svehvaljenoga, ljubljenoga naprsnika, apostola Jovana Bogoslova, godine 1499. meseca oktobra 24."
Do Prvog Svetskog rata, u manastiru je čuvana i poznata dvostruka ikona, jedna od najlepših ikona iz 15. veka, koju je manastiru poklonila carica Jelena, žena poslednjeg vizantijskog cara Konstantina XI Paleologa. Danas se ova ikona nalazi u muzeju ikona u Sofiji, kao i ikonostas iz 17 veka koji su Bugari tokom rata takođe odneli.
Rimski bazen i drugi arheološki nalazi govore da je Zvonačka Banja bila poznata u antičko doba i u vreme srednjovekovne Srbije. Godine 1894. meštani su ovde otkrili izvor tople mineralne vode, tražeći zakopano blago, ali je ovo otkriće ostalo nezapaženo sve do 1912. godine kada se bugarski učitelj Dilberov zainteresovao za toplu vodu koja je izvirala ispod stabla jasena, međutim nije stigao da uradi mnogo, jer je ubrzo počeo rat. Godine 1923. kroz klisuru Jerme probijena je pruga uskog koloseka za eksploataciju uglja, kada je Goše Nikolov iz Carobroa ovde podigao dve vile i žensko i muško kupatilo. 1987. godine probijen je i uski asfaltni put do ovog mesta.
Manastir Sukovo podignut je na temeljima manje, veoma stare crkve. Za pronalaženje ovih temelja vezana su mnoga čuda. Ktitori današnjeg hrama, izgrađenog 1857. godine, bili su pop Jovan Madić i monah Vincijamin. Bugari su napadali manastir 1885, 1913. i 1914. godine, a pljačkali su ga i Čerkezi 1886. godine. Hram je oslikan 1869. godine, od strane Vasilija pop-Hristova iz Samokova.
Kako stići do kanjona Jerme?
Krenete magistralnim putem Pirot - Dimitrovgrad, i skrenete kod sela Sukovo, u kome se nalazi i istoimeni manastir. Zatim uskim asfaltnim putem prolazite kroz kanjon Jerme. Manastir Poganovo nalazi se otprilike na sredini kanjona, a Zvonačka banja nekih 6 kilometara po izlasku iz kanjona.
Od Beograda često idu autobusi za Pirot, a iz Pirota za Zvonačku banju bi trebalo da idu dva autobusa dnevno - preko Babušnice ili preko Sukova. Autobus koji ide preko Sukova prolazi kroz ceo kanjon Jerme.
Selo Sukovo nalazi se na samom početku kanjona Jerme. Kanjon se može proći peške, dugačak je oko 15 kilometara.
Autobuska stanica Pirot, ul. Vojvode Mišića bb, tel. 010 / 332 - 548
Šta videti u kanjonu Jerme?
Kanjon Jerme dugačak je nekih petnaestak kilometara, tokom kojih se ređaju neverovatni prizori, koji kao da pripadaju Divljem Zapadu. Gole, krševite stene, nekoliko stotina metara visoke, sa obe strane ograđuju reku kraj koje vijuga uzak asfaltni put, sve od sela Sukovo pa do Zvonačke Banje.
Negde na sredini kanjona Jerme nalazi se manastir Poganovo iz 15. veka. Manastirska crkva posvećena je Sv. Jovanu Bogoslovu. Hram svojom arhitekturom pripada Moravskoj školi, ali nema karakteristične ukrase na fasadi. Osnova crkve je krst sa tri polukružne apside. Nad glavim delom crkve je kupola, a na priprati je zvonik na koji se nadovezuje trem.
Manastir je zadužbina Konstantina Dragaša i žene mu Jelene, što se može pročitati na zapadnom zidu, iznad trema, na tri kamena medaljona, koja sadrže imena ktitora i ime sveca kome je crkva posvećena. Na prozorskom stubu južne pevnice može se pročitati ime "Jovan Teolog", ispisano grčkim slovima, a preko puta, na stubu severne pevnice uklesano je "Konstantin".
Freske su delo majstora koji su radili u vreme sultanije Mare, koja je imala veliki uticaj na hrišćane pod turskom vlašću. U pitanju je Srpkinja iz dinastije Brankovića, majka sultana Mehmeda II Osvajača, koja je često pomagala hrišćanskim narodima u turskom carstvu. Stil u kome su rađene freske pokazuje jak uticaj zapadne, prvenstveno italijanske umetnosti kasnog srednjeg vreka, sto se ogleda u susretu pravoslavne duhovnosti sa kasnogotskim naturalizmom. Grub crtež i naglašena realnost formi ipak slede strogu pravoslavnu ideju.
U blizini Zvonačke Banje nalaze se i ruševine srednjovekovne tvrđave Asenovo Kale, koji se nalaze kraj istoimenog grebena visine 1.032 metra, poznatom gnezdilištu surih orlova. U blizini je i pećina Vetrena dupka, dužine oko 4 kilometra, kao i manastir Sukovo.
