Isposnica Svetog Save nalazi se na obroncima planine Radočelo (najviši vrh 1.643 mnv), udaljena nekih 12 kilometara od manastira Studenica.
Isposnica predstavlja ozidani pećinski kompleks u okomitoj stenovitoj litici, do koga se stiže uskim drvenim mostićem priljubljenim uz samu liticu. Odmah do isposnice nalazi se i crkva Pridvorica iz 12. veka. posvecena sv. Đorđu.
Osim same isposnice, koja predstavlja jedan od najzanimljivijih pećinsko-manastirskih kompleksa u Srbiji, vredi otići i zbog neobičnosti samog mesta - sa malenog proplanka ispred crkve Pridvorice, na samoj ivici duboke provalije, pruža se neverovatan pogled na okolna brda, doline, sela i stenovice litice...
Istorija isposnice Svetog Save
O isposnici Svetog Save nema mnogo istorijskih podataka. Legenda kaže da je nastala kada i manastir Studenica - čija je glavna i najstarija crkva sazidana između 1183. i 1195. godine.
Isposnica predstavlja pećinski kompleks, proširen dubljenjem stene, a zatim ozidan kamenom. U neposrednoj blizini se nalazi i crkva Pridvorica, posvećena Sv. Đorđu. Ova crkva sagrađena je 1175. godine, ali je tokom istorije više puta bila teško oštećivana. Postoje istorijski podaci koji govore da je obnovljena u 16. veku, a svoj današnji izgled dobila je 1815. godine.
Legenda kaže da je crkvicu, zajedno sa pećinskim kompleksom - isposnicom, podigao sluga Stefana Nemanje, u vreme kada je njegov gospodar zidao Studenicu. Ikonostas u crkvici potiče iz ranog 19. veka, a oslikao ga je slikar Sreten Protić Molerović, čiji se potpis može videti na dverima. Isposnica se sastoji od više ćelija, a veruje se da je u jednoj od njih izvesno vreme proveo Sveti Sava. Ćelije (kelije) se i dan danas koriste od strane monaha.
Kako stići do isposnice Svetog Save?
Manastir Studenica nalazi se 8 kilometara od mesta Ušće, koje se nalazi na ibarskoj magistrali, u dolini reke Ibar. Manastir je smešten između planina Radočelo i Čemerno, a pored njega protiče reka Studenica, pritoka Ibra.
Do Ušća možete stići bilo kojim autobusom koji saobraća na relaciji Beograd - Novi Pazar. Od Ušća do Studenice saobraćaju 4 autobusa dnevno.
Kada stignete do Studenice, prođete pored manastira i betonskim putem nastavljate dalje u pravcu Ivanjice.
Nakon 4-5 kilometra od te tačke ugledaćete kuće sela Gušterići. Nakon još nekoliko kilometara, sa desne strane naićićete na proširenje, kuću i prodavnicu, pored koje staje i autobus. Odmah iza je i putokaz, koji vas upućuje na planinsku stazu koja počinje sa desne strane puta, odmah posle kuće. Staza je označena celim putem (crvena tačka u belom krugu ili crveno-bele pruge), a ima i putokaze na kojima piše "isposnica sv. Save". Kada dođete do česme sv. Save i donje isposnice, prođite kroz dvorište (ako je zaključano, možete i preko groblja) odakle se nastavlja staza. Do gornje isposnice imate još nekih dvadesetak minuta.
Od manastira do isposnice ima ukupno 12 kilometara. Ukoliko vam se ne čeka autobus, možete krenuti peške, a pre ili kasnije će naići neko od seljaka i povesti vas. Pre polaska svakako pitajte u manastiru, jer kapija isposnice može biti zaključana, pa da ne idete uzalud.
Šta videti u isposnici Svetog Save?
Crkva Pridvorica, iz 12. veka, okrečena u belo, prilepljena je uz crvenkastu stenovitu liticu koja sa svih strana okružuje i natkriljuje dolinu u kojoj je smešten ceo kompleks. Unutar crkve se može videti ikonostas, rad slikara Sretena Protića Molerovića iz prve polovine 19. veka, odmah nakon što je crkva obnovljena. Inače, crkva je zaključana, a ključ imaju monasi manastira Studenica.
Litica je zakrivljena, tako da stvara ogroman prirodni amfiteatar. U jednom od zidova ovog amfiteatra smeštena je i gornja isposnica, koja predstavlja pećinski kompleks na više nivoa. Do nje se dolazi uskim drvenim mostićem na visokim stubovima, prilepljenim uz stenu. Ulaz je zaključan, tako da, iako možete da dođete u neposrednu blizinu isposnice i da je sasvim lepo vidite, unutra se ipak ne može ući.
Nekih par kilometara niže, u šumi, na putu za isposnicu nalazi se tzv. donja isposnica. U pitanju je jedna velika bela kuća koja pripada manastiru, a kraj nje je staro groblje. Tu se nalazi i česma Svetog Save.
U podnožju litice nalazi se i mala grobna kapela u kojoj je sahranjen nekadašnji iguman Studenički. Kapela je otključana. Malo dalje su i dve prazne "kelije" koje se ne zaključavaju, zapravo dve pećine sa ozidanim ulazima. Ako vam dole u Studenici kažu da u ćelijama nema nikoga, možete proviriti unutra da vidite u kakvim uslovima svoje dane provode iskušenici i monasi.
Ako se spustite par desetina metara uskom stazicom koja prolazi ispod same isposnice, silazite na neveliki proplanak koji zapravo predstavlja stenoviti ispust obrastao travom, sa tri strane opkoljen dubokim provalijama, Odatle se pruža fantastičan pogled na sela koja se nalaze stotinama metara niže, kao i na livade, žume i planinske vrhove u magli...
