Novi Pazar

altun-alem-dzamija

Novi Pazar nalazi se u jugoistočnoj Srbiji, i predstavlja centar oblasti poznate kao Sandžak. Grad broji oko 85.000 stanovnika, od kojih je oko 80% muslimanske veroispovesti.

Uske turske uličice, dućani ispred kojih povazdan sede dućandžije, gledaju prolaznike i besposličare, starinske kuće sa drvenim terasama, tvrđavica u centru grada i mnogobrojne džamije čine da grad ima posebnu, orijentalnu atmosferu.

Novi Pazar može se pohvaliti da se u njemu nalazi i najstariji sakralni spomenik hrišćanstva na ovim prostorima - Petrova Crkva, u kojoj je kršten i veliki svetitelj Sveti Sava.

Na jednom brežuljku u blizini grada nalazi se i teško oštećen manastir Đurđevi Stupovi, od kog se pruža predivan pogled na okolne planine i sela.

Dolazak u Novi Pazar svakako nije potpun bez posete nekom od mnogobrojnih restorančića raštrkanih po starom gradskom jezgru, koji nude ukusne, jeftine ćevape.

 

Istorija Novog Pazara

U 12. veku, u dolini reke Raške nastala je prva srpska nezavisna država, čija je prestonica bio stari grad Ras, čije ruševine i danas postoje nedaleko od Novog Pazara. Osnivač ove države bio je Stefan Nemanja, koji je podigao i manastir Đurđevi Stupovi u Novom Pazaru. Da je ovaj kraj bio naseljen i mnogo ranije, svedoči Petrova crkva, čiji najstariji očuvani deo (u obliku kamenog baptiserijuma - bazena za krštenja) potiče iz VII veka.

Sam grad Novi Pazar osnovan je 1459. godine na ušću reke Jošanice i Raške, od strane turskog vojskovođe Isak-bega Isakovića. Kroz grad su prolazili najvažniji putevi koji su povezivali Dubrovnik, Bosnu i primorske krajeve sa Carigradom i Solunom. novi pazarNovi Pazar je u vreme svog osnivanja bio naseljen najvećim delom zanatlijama i trgovcima, čiji su se dućani nalazili u centru grada, kao što je to i danas slučaj.
Najzačajniji spomenici islamske arhitekture potiču upravo iz perioda neposredno nakon osnivanja grada. Godine 1460. izgrađena je Isa-begova džamija, a 1525. Altun-alem džamija.

Aprila godine 1809. Novi Pazar privremeno osvaja Karađorđe, ali ne uspeva da prodre u tvrđavu u centru grada. Grad je oslobođen od Turaka 1912. godine, a od Austro-ugara 1918. godine. Tokom Drugog svetskog rata grad je, pod nemačkom okupacijom, pretrpeo znatna oštećenja, da bi konačno bio oslobođen 1944. godine.

 

Kako stići do Novog Pazara?

Do Novog Pazara lako se stiže autobusom iz bilo kog od većih gradova u okolini. Između Novog Pazara i Beograda saobraća 10-ak autobusa dnevno, Skoplja jedan dnevno, Podgorice, Prištine, Sjenice jedan dnevno, Novog sada jedan dnevno, i Rožaja 4 autobusa dnevno.

Za detaljnije informacije: Autobuska stanica Novi Pazar, tel. 020 / 25 - 963, 020 / 312 - 829, 020 / 311 - 920.

Novi Pazar ne nalazi se na železničkoj pruzi. Ukoliko volite voz, možete vozom ići do obližnjeg grada Raška, i onda se do Pazara prebaciti autobusom (na ovoj relaciji saobraća osam autobusa dnevno).

 

Šta videti u Novom Pazaru?

Novi Pazar ima staro gradsko jezgro koje se sastoji od nekoliko živopisnih uličica sa pomalo egzotičnom otomanskom atmosferom. Kuće su uglavnom prizemne, starinske, i u njima su smešteni mnogobrojni dućani zanatlija i trgovaca. Gradsko jezgro nije veliko, može se detaljno obići za nekih pola sata lagane šetnje. Jedna od najinteresantnijih i ujedno najstarijih građevina ovde jeste Amir-agin han.

U starom centru grada nalazi se Altun-alem džamija (u prevodu: džamija sa zlatnim alemom - dragim kamenom), koju je podigao majstor Abdul Gani, u prvoj polovini XVI veka. Zidana je naizmenično od lomljenog i tesanog kamena, sa redovima opeke. U dvorištu džamije nalazi se pomoćna zgrada tipične otomanske arhitekture, sa drvenim stepenicama i terasicom. Džamija ima jedan minaret, a krov je pokriven kupolama, što je razlikuje od većine ostalih džamija u ovim krajevima.

novi pazar

U centru grada takođe se nalazi i staro tursko kupatilo - hamam, sagrađen polovinom XV veka od strane osnivača grada, Isa-bega Isakovića, koje predstavlja redak primerak kupatila za istovremeno kupanje muškaraca i žena.

Na jednom brežuljku, na izlazu iz grada, nalazi se Petrova crkva, podignuta u VII veku na mestu starog ilirskog hrama. Crkva je više puta oštećivana i obnavljana, tako da se iz najstarijeg perioda očuvao samo jedan deo, ranohrišćanski baptiserijum tj. bazenčić za krštavanje, koji se i danas može videti. U crkvi se takođe mogu videti freske iz X, XII i XIII veka. Crkva je zaključana, a ključ se nalazi kod starice koja živi u kući neposredno pored groblja koje okružuje crkvu.

Manastir Đurđevi Stupovi, posvećen sv. Đorđu, nalazi se na vrhu jednog brda, iznad Novog Pazara. novi pazarPodigao ga je Stefan Nemanja 1171. godine, o čemu svedoči ktitorski natpis na zapadnom portalu hrama. Crkva je oslikana 1175. godine. Kasnije je kralj Dragutin dogradio crkvu i oslikao pripratu, a ulaznu kulu manastirskog kompleksa pretvorio je u kapelu. Manastir je opusteo za vreme turske vladavine, 1689. godine, a teško je stradao tokom Drugog svetskog rata. Tek u poslednjoj deceniji 20. veka manastir se obnavlja - zidaju se konaci i uspostavlja se monaško bratstvo koje boravi u ovom manastiru.

U samom centru grada, okružena parkom, nalazi se stara tvrđava. Sagradili su je Turci u 15. veku, a dograđivana je u XVII veku, i u XIX veku kada su sagrađene dve kule, magacin, kasarna i mala džamija u okviru kompleksa tvrđave. Uz severni bedem nalazi se kula pod nazivom "Stara izvidnica".