Planina Radan
Planina Radan nalazi se u južnoj Srbiji, u opštinama Lebane, Bojnik, Medveđa, Kuršumlija i Prokuplje. Pripada južnom Pomoravlju u širem smislu. Obuhvata delove gornjih delova slivova Toplice, Puste reke i Jablanice. Izduženo je pravcem SZ-JI. U sastavu Radana se nalaze i masivi: Majdan, Sokolovica i Arbanaške planine. Najviši vrh je Šopot (1.409 m), a prostire se na površini od 466 km2.
Planina Radan nalazi se na mestu gde se Dinaridi sučeljavaju sa Rodopima (Rodopska ili Srpsko-makedonska masa), što je od značaja za raznovrsnost njegovog reljefa, složenost geološkog sastava i tektonskih odnosa.
O prirodi na ovoj planini se ne mora puno pričati. Dovoljno je da se kaže da je Zavod za zaštitu prirode Srbije dao predlog za stavljanje pod zaštitu kao dobro od izuzetnog značaja.
Istorija planine Radan
Nesumnjivo najznačajniji lokalitet koji se nalazi jugozapadno od Lebana, na šestom kilometru asfaltnog puta Lebane-Orane-Radan je Caričin grad (Justiniana prima - VI vek). Car Justinian je ovaj grad počeo da gradi kao administrativno-upravno i crkveno sedište ranovizantijskog Balkana.
Način izgradnje (kombinacija kamena i opeke), funkcionalnost prostorne namene (raspored bazilika, palata, foruma i komunikacija, akumulacija voda i sproveden vodovod), kao i visok nivo obrade ukrasa (klesani kameni portali i podni mozaici) rezultat su skladnog spoja kasnohelenističke i ranovizantijske umetnosti.
Iskopavanja na lokalitetu Caričin grad započeta su 1912. a sa prekidima traju i do danas.
Kako stići do planine Radan?
Jedan od puteva je sledeći: do Leskovca se može vozom, a na dalje su 20-ak km udaljeni Lebane i Bojnik koji se nalaze u podnožju Radana. Za ta mesta gotovo na svakih 30 min. polaze redovne autobuske linije.
Odatle postoje privatni prevoznici koji bi vas do spomen doma (910 m n.v.) dovezli u proseku za 300 dinara po osobi.
Postoje putevi preko Prokuplja i Kuršumlije, koji su popularniji jer voze do Prolom banje i Djavolje varoši.
Šta videti na planini Radan?
Caričin grad (400 m), Djavolja varoš (650 m), Prolom banja (600 m), Brestovačko jezero (310 m), Begovića grob (1155 m), Dobra voda – samo naselje i izvor po kojem je dobilo ime (700 m), spomen dom na Radanu (910 m).
Gajtanska vrata – izvor u zoni korenovog sistema bukve (1182 m), Obražda – crkva (700 m), Petrova gora – jedan od vrhova (1120 m), Šopot – najviši vrh (1409 m), Ivan kula ( … ), etno vajat u Štulcu, brojne crkve, spomen česme, vidikovci gotovo na svakom kilometru i fenomenalna priroda koja zaista opčini posmatrača.
Za ljubitelje etnoloških momenata, Radan planina ih ima u izobilju. Tamo kao da je vreme stalo pre više decenija.
Gde spavati na planini Radan?
Ljudi koji žive na Radan planini su izuzetno gostoprimljivi. Ako imaju mogućnosti pomoći će vam i oko hrane i oko smeštaja. U spomen domu iznad mesta Ivanje se možete smestiti i nahraniti veoma kvalitetno. Kapacitet doma je 40 ležaja.
Na popularnijim lokacijama kao što su Prolom banja i Sijarinska banja, postoje kapaciteti privatnog (kuće – soba) i “državnog” (hoteli) karaktera.
Radan je odličan za kampovanje, zbog svojih prelepih i prostranih livada.
Dodatne informacije
U turističkoj organizaciji opštine Lebane se možete obratiti za sve informacije koje se tiču onog dela Radana koji katastarski pripada njihovoj opštini (Caričin grad, Štulac, Svinjarica, Slišane, Bačevina i Petrovac).
Njihov broj telefona je 016/847-160 (Dragana Stankovic - direktorica, Vesna Stojanovic – tehnički sekretar).